پیشرفت صنعت امروز بدون حضور رباتهای صنعتی تقریباً غیرممکن است؛ با این حال، در کنار تمام مزایای این فناوریهای پیشرفته، نباید از خطرات بالقوهای که میتواند جان و سلامت کارکنان را تهدید کند، غافل شد؛ برای جلوگیری از حوادث و حفظ ایمنی محیط کار، شناسایی دقیق این خطرات و اجرای راهکارهای مؤثر برای ایمنی کار با ربات صنعتی کنترلی کاملاً ضروریست.
خطرات رایج در کار با رباتهای صنعتی
قبل از اینکه به سراغ قوانین ایمنی کار با ربات صنعتی برویم، بهتر است خطرات رایج هنگام کار با رباتهای صنعتی را بشناسیم؛ از جمله این خطرات میتوان به موارد زیر اشاره کرد.
1- حرکات غیرمنتظره ربات
رباتهای صنعتی بهخصوص آنهایی که برنامهریزی پیچیدهای دارند، ممکن است حرکاتی انجام دهند که از قبل قابلپیشبینی نباشند؛ این حرکات میتوانند بهخاطر خطا در برنامهنویسی یا نقصهای فنی ربات پیش بیاید. در چنین مواقعی اگر کارکنان وارد محدوده عملکرد ربات شوند، ایمنی آنها تهدید خواهد شد.
2- خرابی سیستم
مثل هر دستگاه پیچیده دیگری، رباتهای صنعتی هم ممکن است دچار نقص عملکرد یا خرابی شوند؛ این وضعیت میتواند به حرکات غیرعادی ربات یا توقف ناگهانی آن منجر شود.
3- خطر برخورد با انسان
در محیطهایی که رباتها و انسانها در کنار هم کار میکنند، خطر برخورد بیشتر خواهد شد؛ این خطر معمولا در مواقعی مثل برنامهنویسی دستی، عملیات نگهداری یا ورود ناگهانی افراد به محدوده کاری ربات بیشتر میشود.
4- خطرات الکتریکی
رباتهای صنعتی معمولا با برق ولتاژ بالا کار میکنند؛ در صورت نقص در سیستم برقرسانی یا نبود اقدامات ایمنی هنگام نگهداری، خطر شوک الکتریکی یا حتی آتشسوزی هم وجود دارد.
5- آزادشدن انرژی ذخیرهشده
رباتها حتی بعد از خاموششدن هم ممکن است انرژی خطرناکی را در سیستم خود ذخیره کرده باشند؛ این انرژی میتواند بهصورت مکانیکی (مثلاً در ترمزها) یا پنوماتیکی (هوای فشرده) باشد.
6- خطرات مربوط به ابزارهای انتهایی (گریپرها و…)
ابزارهایی که در انتهای بازوی ربات نصب میشوند، باید بهدرستی طراحی و ایمنسازی شوند؛ این ابزارها ممکن است انرژی ذخیرهشده داشته باشند یا بهشکل ناگهانی عمل کنند.
7- سایر خطرات
مواردی مثل لهشدن، سوراخشدن، گیرافتادن بین ربات و تجهیزات دیگر، پرتاب قطعات در اثر نقص فنی، نبود دید کافی، طراحی نامناسب سیستمهای چند رباتی و نقص در عملکرد دکمههای توقف اضطراری از جمله خطرات دیگری هستند که باید در طراحی و ارزیابی ربات در نظر گرفته شوند؛ همچنین عواملی مثل سطوح داغ، سروصدا، لرزش زیاد و طراحی نامناسب ایستگاههای کاری، میتواند ایمنی افراد را تهدید کند.
استراتژیهای کاهش ریسک در ایمنی کار با ربات صنعتی
حالا که با خطرات رایج کار با ربات صنعتی آشنا شدیم، بیایید درباره استراتژیهای کاهش ریسک در ایمنی کار با ربات صنعتی صحبت کنیم.
1- ارزیابی ریسک
ارزیابی ریسک اولین و مهمترین قدم، برای کمکردن خطر است و چهار مرحله دارد:
- شناسایی خطرات احتمالی: بهتر است یک نگاه کامل به فضای کاری ربات بیندازید و ببینید که کجا ممکن است ربات جان کارکنان را به خطر بیندازد یا به روند کار آسیب بزند.
- بررسی ریسکها: ببینید این خطرات چقدر احتمال دارند و اگر اتفاق بیفتند، چقدر میتوانند به کار شما یا کارگران آسیب وارد کنند.
- تعیین راهکارهای کنترلی: در این مرحله باید برنامهریزی کنید که چطور میتوانید ریسک این رباتها را حذف یا کم کنید.
- اجرا و پایش: در این مرحله باید راهکارهایی که در مرحله قبل به دست آوردید را پیاده کنید؛ در ادامه باید نتیجه آنها را چک کرده و اگر لازم بود تغییراتی را اعمال کنید.
2- اقدامات پیشگیرانه
برای کمکردن ریسک، باید یک سری اقدامات را در فضای کاری ربات انجام دهید؛ اقدامات پیشگیرانه میتواند شامل استفاده از وسایل زیر باشد:
- حفاظها و دکمههای توقف اضطراری
حفاظها و دکمههای توقف اضطراری مثل یک ترمز فوری عمل میکنند و اگر خطری پیش بیاید، ربات را متوقف میکنند؛ دکمههای اضطراری باید در مکانهایی باشند که کارگران بهراحتی به آنها دسترسی داشته باشند.
- موانع فیزیکی
بهعنوان یک کارفرما بهتر است اطراف ربات را نرده، فنس یا دیوار بگذارید تا اطراف ربات مشخص شده و کسی تصادفا به آن نزدیک نشود؛ قبل از نصب موانع مطمئن شوید که آنها به قدر کافی قوی هستند و میتوانند جلوی پرتاب قطعات را بگیرند.
3- پردههای نوری
یکیدیگر از ملاحظات ایمنی رباتهای صنعتی استفاده از پرده نوریست؛ خوبی پرده نوری این است که اگر کارگری نزدیک ربات شود، ربات خودبهخود خاموش میشود؛ فاصله این پرده باید طوری باشد که زمان توقف ربات و ابزارهای آن را پوشش دهد.
- حصیرهای ایمنی و علائم هشدار
حصیرهای ایمنی مثل یک فرش هوشمند هستند که اگر روی آن پا بگذارید، ربات را متوقف میکنند؛ علائم و نوارهای زمینی هم مثل خطکشی خیابان هستند و کارگران را از منطقه خطر ربات دور نگه میدارند.
- سنسورها و سیستمهای بینایی
سنسورها و سیستمهای بینایی حضور آدمها را تشخیص میدهند و اگر لازم باشد ربات را بهشکل خودکار متوقف میکنند.
6- محدودکردن فضای ربات
بهتر است فضای ربات را با استفاده از ابزار مکانیکی یا نرمافزاری فقط به منطقه کاری آن محدود کنید؛ این کار با حفاظها هماهنگ شده و ایمنی ربات بیشتر میشود.
3- رعایت پروتکلهای ایمنی
در ایمنی کار با ربات صنعتی قوانین ایمنی هم خیلی مهم هستند و شامل موارد زیرند:
- آموزش کارگرها
کارکنان شما باید با روشهای ایمنی کار با ربات صنعتی و واکنش در شرایط اضطراری آشنا باشند؛ آموزش و ارزیابی از آسیبها جلوگیری میکند و شامل کار درست با ربات، شناخت خطرها و اقدامات ضروریست.
- تمرین و دورههای بازآموزی
با تمرین منظم و دورههای بهروز، کارکنان شما همیشه آماده هستند.
- دسترسی به دکمه توقف اضطراری
کارکنان شما باید بتوانند بهراحتی به دکمه توقف اضطراری دسترسی داشته باشند و دقیقا بدانند که این دکمه در کجا قرار دارد.
جمعبندی
ایمنی کار با رباتهای صنعتی، تنها به تجهیزات وابسته نیست، بلکه نتیجه مجموعهای از تصمیمات آگاهانه، طراحی هوشمند، آموزش مستمر و فرهنگسازی در سازمان است؛ با اجرای اصولی این استراتژیها، نهتنها میتوانید از بروز حوادث پیشگیری کنید، بلکه بهرهوری سیستمهای رباتیک هم افزایش پیدا خواهد کرد.
از شما ممنونیم که تا اینجا همراه تیاسروبوت بودهاید؛ اگر در زمینه ایمنی کار با ربات صنعتی به اطلاعات بیشتری نیاز دارید، میتوانید برای دریافت مشاوره رایگان، از طریق شماره زیر با کارشناسان ما در تماس باشید.